Ο Κώστας Πολίτης (δεξιά) μαζί με τον αείμνηστο Γιώργο Κολοκυθά (αριστερά) και τον Θανάση Πέππα (στην μέση)

Ο Oλυμπιακός και ο Παναθηναϊκός σέρνουν το γαϊτανάκι των πλέι οφς της Basket League ΣΚΡΑΤΣ και ο Βασίλης Σκουντής ανασύρει από τη ναφθαλίνη τις παρθενικές αναμετρήσεις των δύο ομάδων στο πρωτάθλημα της Α' Εθνικής.

Πέρασαν κιόλας πενήντα τρία χρόνια από το πρώτο τζάμπολ του πρωταθλήματος της Α' Εθνικής και ασφαλώς τίποτε δεν είναι όπως παλιά! Σε αυτόν τον μισό (και κάτι ψιλά) αιώνα που μεσολάβησε από την παρθενική διοργάνωση έως τις μέρες μας οι αλλαγές είναι τόσο θεαματικές, ώστε πλέον δεν πρόκειται για άλλο πρωτάθλημα, αλλά για άλλο ...άθλημα!

Μισό αιώνα μετά τα εγκαίνια της Α' Εθνικής, ο Παναθηναϊκός και ο Ολυμπιακός αποτελούν κορυφαίες δυνάμεις του ευρωπαϊκού μπάσκετ και διαθέτουν στη συλλογή τους (6+3) εννέα ευρωπαϊκά τρόπαια. Ήταν από τότε και ακόμη παλαιότερα, αιώνιοι αντίπαλοι, αλλά τουλάχιστον στα πρωτόλεια της Α' Εθνικής ο πρωταγωνιστικός ρόλος ανήκε σε άλλες ομάδες. Η δεκαετία του '60 σημαδεύτηκε από τη δυναστεία της ΑΕΚ, προεξάρχοντος του αείμνηστου Γιώργου Αμερικάνου, ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα τη “Belle Époque ” της σημερινής Basket League ΟΠΑΠ...

Το πρωτάθλημα της σεζόν 1963-64 ήταν το 23ο στα χρονικά του ελληνικού μπάσκετ, αλλά το πρώτο της Α' Εθνικής, η οποία συγκέντρωσε δέκα ομάδες σε έναν όμιλο, με αγώνες εντός και εκτός έδρας (18 αγωνιστικές). Στο τέλος εκείνης της παρθενικής διοργάνωσης, ισοβάθμησαν στην κορυφή (με 13 νίκες και 5 ήττες) η ΑΕΚ και ο Ηρακλής, που έλυσαν τις διαφορές τους σε αγώνα μπαράζ, στον οποίο η “Ένωση” επιβλήθηκε του “Γηραιού” με 94-74 και κατέκτησε τον τίτλο.

Ο Παναθηναϊκός κατέλαβε την τρίτη θέση στην τελική κατάταξη με 12 νίκες-6 ήττες, ενώ ο Ολυμπιακός, μόλις τρία χρόνια μετά την κατάκτηση του τίτλου (1960) τερμάτισε τελευταίος με 5 νίκες-13 ήττες και υποβιβάστηκε, για να επιστρέψει στην Α' Εθνική μετά από τέσσερις σεζόν (1967-68). Οι “πράσινοι” επικράτησαν και στους δυο αγώνες κόντρα στους “ερυθρόλευκους”, με 78-66 στον “Τάφο του Ινδού” και με 65-61 στο Πασαλιμάνι, ενώ ο Παναθηναϊκός ως γηπεδούχος νίκησε τόσο την ΑΕΚ, όσο και τον Ηρακλή.

Σε εκείνα τα πρώτα ντέρμπι των αιωνίων στα χρονικά της Α' Εθνικής, αγωνίστηκαν μερικές εμβληματικές φιγούρες του ελληνικού μπάσκετ. Πρώτος σκόρερ του Παναθηναϊκού στο πρωτάθλημα με μέσο όρο 21 πόντους ήταν ο Κώστας Πολίτης, ενώ την πράσινη φανέλα φορούσαν επίσης ο Πέτρος Παναγιωταράκος, ο Παναγιώτης Κουκόπουλος που έφερε το παρατσούκλι “στρατηγός” και από το 1961 έως το 1964 ήταν παράλληλα και προπονητής της ομάδας, ο (επονομαζόμενος “Βραζιλιάνος” για το φαντεζί παιχνίδι του και με χέρια που ακουμπούσαν στο δάπεδο!) Στέλιος Ταβουλάρης, ο νυν πρόεδρος της ΕΟΚ Γιώργος Βασιλακόπουλος, ο Αντρέας Χαϊκάλης, ο Μιχάλης Κυρίτσης, ο Θανάσης Παπαδημητρίου, ο Γιώργος Ζάννος, ο Αντώνης Χρυσικάκης, ο Γαβριήλ Αντωνιάδης και ο Χρήστος Αντωνιάδης.

Από αυτή την ομάδα έχουν φύγει από τη ζωή ο Παναγιωταράκος, ο Ταβουλάρης και ο Ζάννος. Μετά τη λήξη του πρωταθλήματος εκείνης της σεζόν , ο Παναθηναϊκός έφερε ως προπονητή τον πρώτο ξένο στα χρονικά του ελληνικού μπάσκετ, τον Σέρβο Μίο Στεφάνοβιτς, ο οποίος είχε αγωνισθεί στην Παρτίζαν Βελιγραδίου και το 1947 συμμετείχε στην εθνική ομάδα της Γιουγκοσλαβίας, η οποία κατέλαβε τη 13η θέση στο Ευρωμπάσκετ, με συμπαίκτες, μεταξύ άλλων, τον (γκουρού του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ) Νεμπόισα Πόποβιτς, τον Μίρκο Μαριάνοβιτς, τον Ζόρκο Τσβέτκοβιτς, τον Ζλάτκο Κοβάτσεβιτς και τον Τούλιο Ρόκλιτσερ.

Ο Μάκης Κατσαφάδος (δεξιά στην φωτογραφία) με τον Γιώργο Καστρινάκη (στην μέση) και τον Θανάση Ράμμο (δεξιά)

Στο ρόστερ του Ολυμπιακού δέσποζε ο Θεόδωρος Βαμβακούσης που ήταν ο πρώτος σκόρερ της ομάδας με μέσο όρο 14.6 πόντους, ενώ αγωνίζονταν ακόμη οι αδερφοί (και εμβληματικές φιγούρες στην ιστορία της ομάδας) Γιάννης και Αλέκος Σπανουδάκης, οι αδελφοί Σταύρος και Μάκης Κατσαφάδος (μετέπειτα αρχηγός της εθνικής ομάδας, γνωστός και ως “Κολοκοτρώνης” εξαιτίας του μύστακος του) , ο Μάρκος Καλούδης, ο Νίκος Νικολαϊδης που επονομαζόταν “Μεμέτης” λόγω της καταγωγής του από την Πόλη, ο Δημήτρης Κοντογιάννης, ο Μανώλης Αράπης, ο Πέτρος Πολυκανδριώτης, ο Νάσος Χλέλμης, ο Γιώργος Μαλτίδης, ο Κώστας Περδικάρης, ο Αρης Γκιόκας και ο Νετίχ.

Από αυτή την ομάδα δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή ο Γιάννης Σπανουδάκης και ο Γκιόκας, ενώ προπονητής στην αρχή της σεζόν ήταν ο (έφορος) Γιάννης Κουτσουλέντης, τον οποίο διαδέχθηκε σε διπλό ρόλο ο Αλέκος Σπανουδάκης. Τη μεθεπόμενη χρονιά την τεχνική ηγεσία του Ολυμπιακού ανέλαβε ο Φαίδων Ματθαίου, ο οποίος την επανέφερε στην Α' Εθνική.

Από την παρθενική διοργάνωση του πρωταθλήματος της Α' Εθνικής μέχρι την τρέχουσα σεζόν κύλησε πολύ νερό στο ποτάμι και τα ντέρμπι των αιωνίων αποτελούν πλέον μέρος της παγκόσμιας μπασκετικής κληρονομιάς! Αρχής γενομένης από την περίοδο 1946-47 οι δυο ομάδες έχουν αναμετρηθεί σε όλα τα επίπεδα 218 φορές, με τον Παναθηναϊκό να έχει τη μερίδα του λέοντος, με 122 νίκες, έναντι 96 του ολυμπιακού.

Στο Πρωτάθλημα της Α' Εθνικής (μετέπειτα Α1 και πλέον Basket League) το σκορ είναι 102-83 υπέρ των “πρασίνων”, που αναλύεται ως εξής: 58-51 στην κανονική περίοδο και 43- 32 στα πλέι οφς (εκ των οποίων 38-29 σε σε 17 σειρές τελικών με λάφυρο τον τίτλο). Σε 24 αγώνες του Κυπέλλου Ελλάδος ο Παναθηναϊκός υπερτερεί με 17-7, ενώ σε 9 αγώνες στο πλαίσιο της Ευρωλίγκας, τον πρώτο λόγο έχει ο Ολυμπιακός με 6-3.

Σε ότι αφορά του υπόβαθρο των τρίτων τελικών, αυτό ευνοεί υπέρ του εκάστοτε γηπεδούχου: σε σύνολο 23 τέτοιων αγώνων στα χρονικά του ελληνικού πρωταθλήματος, οι οικοδεσπότες έχουν σημειώσει 20 νίκες και οι επισκέπτες τρεις.

Οι φιλοξενούμενες ομάδες οι οποίες άλωσαν τις έδρες των γηπεδούχων σε τρίτους τελικούς είναι ο Ολυμπιακός με 77-72 το 1993, ο Παναθηναϊκός με 76-72 το 2013 και ο Ολυμπιακός με 69-64 το 2014.
Σε ό,τι αφορά συνολικά τις εκτός έδρας νίκες στα γαϊτανάκια των τελικών, συμπεριλαμβανομένων και των δυο που σημειώθηκαν στην τρέχουσα σειρά, ο αριθμός τους έφτασε στα 12: εννέα έχει πετύχει ο Παναθηναϊκός (1999, 2006, 2009, 2010, 2011, δυο το 2013, 2014, 2016) και τρία ο Ολυμπιακός (1993, 2014, 2016).